Τα παιδία δεν παίζει…αν το σχολείο δεν αλλάζει…
Τα παιδία δεν παίζει…αν το σχολείο δεν αλλάζει…
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΔΕΝ ΠΑΙΖΕΙ….ΑΝ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΕΝ ΑΛΛΑΖΕΙ..
Βάζω τάξη.
Μπαίνω στην τάξη.
Είμαι σε τάξη.
Ανήκω στην τάξη.
Εν-τάξει.
Η τάξη και η αταξία;
Η τάξη και το χάος;
Η τάξη και η μη τάξη;
Ή μήπως κάτι άλλο;
Η τάξη προϋποθέτει την ομοιογένεια.
Μα μέσα σε έναν τόσο πολυδιάστατο και πολύπλευρο κόσμο, όπου η ταχύτητα, η διαφορετικότητα και η εξειδίκευση τον έχουν μεταμορφώσει σε ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό με άπειρες, μικρές, διαρκώς κινούμενες ψηφίδες, για ποια ομοιογένεια μπορούμε να μιλάμε;
Και το σχολείο;
Ποια η σχέση του με την νέα όψη του κόσμου;
Μήπως έχει μείνει στατικό;
Γιατί μια διαδικασία μάθησης στα σχολεία να γίνεται μέσα σε τάξεις; Γιατί το σχολείο να χωρίζεται σε τάξεις; Τάξεις κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Πώς προέκυψε αυτός ο όρος και πότε; Και αν προέκυψε κάποτε και πριν από πολλά πολλά χρόνια, άραγε αυτό σημαίνει ότι είναι και σήμερα έτσι; Ανταποκρίνεται στις σύγχρονες κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες η έννοια της τάξης ή όχι;
Σε μια πολυπολιτισμική, πολυεθνική, πολυγλωσσική, πολυεπίπεδη, πολυμορφική κοινωνία, μήπως η έννοια της τάξης είναι πολύ στενή; Και μήπως δεν είναι πια καν το ζητούμενο;
Παιδιά που γνωρίζουν καλύτερα την τεχνολογία από τους ενήλικες.
Παιδιά που δεν μπορούν να κάτσουν στο θρανίο για πάνω από δέκα λεπτά.
Παιδιά που το μυαλό τους δεν μπορεί να συγκεντρωθεί σε ένα μόνο ‘παράθυρο’ αλλά να περιφέρονται σε 5 που ανοίγουν ταυτόχρονα, σαν τις εφαρμογές στο κινητό τους.
Παιδιά του δημοτικού που πρωτοαγγίζουν το βιβλίο σαν οθόνη ενός τάμπλετ.
Έφηβοι που ανακαλύπτουν νέες εφαρμογές και γίνονται εκατομμυριούχοι πριν καλά καλά ενηλικιωθούν,
Νέοι που έχουν τόσα γνωστικά προσόντα, που είναι δύσκολο να τα θυμόμαστε, πόσο μάλλον να τα κατανοούμε ή να τα συναγωνιζόμαστε.
Μια τεχνολογία που τρέχει με έτη φωτός.
Μια νεολαία που τρέχει με έτη φωτός. Προς τα πού;
Προς τα μπροστά. Μην έχοντας χρόνο για τον ίδιο τον εαυτό της.
Με ποιον τρόπο λοιπόν μπορεί ο νέος μαθητής σήμερα να μπει στην τάξη και γιατί;
Πόσο μπορεί σήμερα ο νέος άνθρωπος να νιώσει ότι ανήκει εκεί; Να νιώσει ότι μαθαίνει εκεί; Να νιώσει ότι ανακαλύπτει νέες γνώσεις εκεί; Να κοινωνικοποιηθεί εκεί; Να βρει ενδιαφέρον εκεί;
Τι πραγματικά καινούριο μπορεί να προσφέρει το σχολείο σήμερα;
Το σχολείο πρέπει να προσφέρει τόσο αυτό που λείπει, όσο και αυτό που χρειάζεται.
Να προσφέρει χρόνο.
Να δώσει τη δυνατότητα στο παιδί να στοχαστεί πάνω σε όλα όσα μαθαίνει.
Να του μάθει τρόπους να κρίνει όσα μαθαίνει ούτως ή άλλως από αλλού.
Να δώσει στο παιδί το χώρο να σχετιστεί με όσα μαθαίνει.
Να σχετιστεί με τον εαυτό του.
Να προλάβει να ακούσει τον εαυτό του.
Να σχετιστεί με τους άλλους.
Να προλάβει να ακούσει τους άλλους.
Να μάθει να αφομοιώνει τις άπειρες πληροφορίες που δέχεται.
Να ανταποκρίνεται στην υπερπληροφόρηση. Στη διάσπαση. Στη διεύρυνση. Στην πολυδιάστατη δομή του πολιτισμού μας.
Να προλάβει να εξοικειωθεί με την διαφορετικότητα, να μάθει να την αφομοιώνει χωρίς να χάνει το προσωπικό του στίγμα.
Το σχολείο χρειάζεται να δώσει στο μαθητή ένα χώρο για να μπορέσει να σταθεί και να αφουγκραστεί.
Χρειάζεται ένα σχολείο 2 ταχυτήτων.
Ή μάλλον δύο βασικών ποιοτήτων.
Της ταχύτητας και του αναστοχασμού.
Της ταχύτητας, για να παρακολουθεί το παιδί όλα όσα γίνονται γύρω του.
Του αναστοχασμού, για να μπορεί το παιδί να ακούει και να ακολουθεί πάνω από όλα τον ίδιο τον εαυτό του και να μπορεί να τοποθετεί τον εαυτό του μέσα στα πράγματα.
Από τη μία χρειάζεται το σχολείο που θα συμβαδίζει, θα στηρίζει, θα ακολουθεί και θα δημιουργεί τις εξελίξεις.
Από την άλλη το σχολείο που θα στέκεται, που θα αφιερώνει χρόνο στην επεξεργασία, στην σκέψη, στη φιλοσοφία, στην κριτική, στην εκμάθηση τρόπων επεξεργασίας των δεδομένων. Που θα βοηθά τα παιδιά να μαθαίνουν ενσυνείδητα, να μαθαίνουν βιώνοντας τη μάθηση.
Αυτό δεν έχει τόσο σχέση με τα αντικείμενα μάθησης, στα οποία σήμερα δίνεται τεράστια βαρύτητα, αλλά με τους τρόπους μάθησης.
Και ο δάσκαλος;
Ο δάσκαλος δεν είναι πια η αυθεντία, ο φωτεινός παντογνώστης, ο ειδήμων.
Δεν είναι πια στο βάθρο.
Το βάθρο κατακριμνίστηκε από τις εποχές.
Ο δάσκαλος μπορεί να είναι ο συνοδοιπόρος σε αυτή τη διαδρομή της μάθησης και της εξερεύνησης.
Ο διευκολυντής της σχέσης του παιδιού με τον ίδιο τον εαυτό του.
Ο διευκολυντής της σχέσης του παιδιού με την γνώση.
Ο εμπνευστής μιας ζεστής, δημιουργικής μάθησης, που θα έχει στο επίκεντρο τον ίδιο τον μαθητή και τις ανάγκες του
Ο δάσκαλος μπορεί να είναι αυτός που θα φωτίσει τις πόρτες και τους δρόμους που μπορεί να υπάρχουν μέσα σε ένα πολύβουο και χαοτικό περιβάλλον σε συνεργασία με το παιδί, ακούγοντας το παιδί, νιώθοντας το παιδί.
Τελικά μήπως τάξη είναι το να βρίσκω τη θέση μου στο χάος και όχι το να βάζω σε τάξη το χάος; Να προσδιορίζομαι μέσα από εντελώς εσωτερικά προσωπικά χαρακτηριστικά και αισθήματα; Και μήπως αυτή η θέση στο χάος είναι μια θέση διαρκώς κινούμενη, αέναα μεταβαλλόμενη, που επηρεάζει και επηρεάζεται; Μια θέση και μη θέση ταυτόχρονα. Ένας αυτοπροσδιορισμός και ένα άνοιγμα.
Και το σχολείο ο ιδανικός τόπος για να συμβεί αυτό.
Δέσποινα Α. Σαμιωτάκη B.Sc., M.Sc. – Προσωποκεντρική σύμβουλος ψυχικής υγείας, Εκπαιδεύτρια ενηλίκων.